Onderwijs van deze tijd: Blended Learning bij Avans Hogeschool

De beroepspraktijk nog meer als vertrekpunt binnen het curriculum: dat vraagt om een andere, blended vorm van onderwijs. Een soort driehoeksverhouding tussen didactiek, techniek en verandermanagement. Guido Hendriks, docent bij Avans Hogeschool, maakte jaren geleden zelf de overstap naar het onderwijs en bouwt nu samen met andere collega’s het curriculum voor de opleiding commerciële economie. Hij vertelt hoe deze opleiding van Avans Hogeschool Blended Learning inzet om studenten in beweging te krijgen en de leeropbrengst te vergroten.

Ontdek meer over blended learning

Zo'n 33.000 studenten en 2.800 medewerkers zijn te vinden op de locaties van Avans Hogeschool in Breda, 's-Hertogenbosch, Roosendaal en Tilburg. “Met onze hbo-opleidingen stomen we studenten klaar tot jonge professionals voor de arbeidsmarkt. We willen daarbij de manier waarop we onderwijs geven in een blended vorm gieten,” zegt Guido. “Het draait om het halen van de leerdoelen, bijvoorbeeld door te leren presenteren, een salesplan te maken, een marktbewerkingsactie uit te voeren en op rendement te evalueren. We proberen studenten te activeren vanuit beroepsgerichte producten, zowel voor, tijdens als na een les.”

Mee veranderen met de praktijk

“In mijn lessen zat jarenlang een ritme van hoor- en werkcollege. Als je nadien aan studenten zou vragen wat ze hadden opgevangen van die drie kwartier, dan was dat minimaal. We willen toe naar een zo groot mogelijke leeropbrengst. Dat betekent dat studenten zelf actief aan de slag moeten in interactie met docenten en de beroepspraktijk. Zo beklijft wat wij proberen over te brengen beter.” Toch was het vooral het coronavirus dat voor het momentum zorgde, ziet Guido. “We gingen van fysiek onderwijs naar volledig online onderwijs. Deze ervaring willen we verzilveren, want online oplossingen spelen ook een rol in Blended Learning. Elke opleiding binnen Avans is bezig met vernieuwing van het curriculum. De beroepspraktijk verandert; om daar relevant te blijven, veranderen we mee. We willen met blended onderwijs flexibiliseren en nieuwe leerroutes voor studenten ontwikkelen. Dat baseren wij op de volgende vier doelen:

1. Studenten écht activeren voor, tijdens en na de les.
2. Feedback tussen studenten onderling en tussen docenten en studenten; eerst op formatieve wijze en daarna op summatieve wijze.
3. Effectief en efficiënt omgaan met niveauverschillen van studenten uit dezelfde groep.
4. Co-creatie met het werkveld.”

Odille Ozertem, Change Manager bij Wortell, vult aan: “We sparren met Avans over de manier waarop zij Blended Learning invullen, zoals: wat wil je als docent? Is dat didactisch verantwoord? En hoe kunnen we dit met technische oplossingen ondersteunen en automatiseren? Het is een samenwerking waarin we de krachten vanuit onze specialisaties bundelen: didactisch, technisch en mét oog voor verandermanagement.”

Studenten écht activeren voor, tijdens en na de les

“De kern is dat we de vier doelen van blended onderwijs terug willen laten komen in de modules. Denk aan activeren van studenten voor, tijdens en na de les. Het fysieke college blijft de ruggengraat, maar wordt aangevuld met manieren om studenten te stimuleren. Zo bekijken ze bijvoorbeeld voor de les een kennisclip en maken daarover een online toetsquiz. De docent legt daarna in het fysieke college de focus op de stof die studenten kennelijk lastig vinden. We hebben hier al ervaring mee opgedaan en het werkt fantastisch.” Een ander uitgangspunt is de feedback die studenten onderling geven en die ze van docenten krijgen. “Een onderwijsblok bestaat uit tien weken en in het huidige systeem krijg je pas aan het eind van een blok feedback in de vorm van een cijfer. Liever doen we dat eerder, op een formatieve manier: niet voor een cijfer maar bijvoorbeeld op basis van voorbeelden uit de beroepspraktijk. Wat maakt bijvoorbeeld een salesplan zo goed? Daarna maken ze voor een andere productmarktcombinatie zelf een plan dat wél met een cijfer wordt beoordeeld.”

Co-creatie met het werkveld

Blended Learning bij Avans schenkt ook aandacht aan individuele niveauverschillen. Guido: “Ik geef zelf het vak marktonderzoek. Vroeger gaf ik in zes verschillende klassen dezelfde uitleg. Sommige studenten begrijpen het meteen, maar anderen niet. Nu hebben studenten zelf de regie: zo'n kennisclip kunnen ze net zo vaak kijken totdat ze het wél begrijpen. Een student denkt vaak: what's in it for me? Je moet dus duidelijk uitleggen waarom ze het in de praktijk nodig hebben en hoe ze hiermee hun doel behalen. Dan krijg je ze allemaal in de actiestand. Bovendien zetten we in op co-creatie met het werkveld. Voorheen nodigden we bedrijven uit om het studentproject toe te lichten. Bijvoorbeeld: de opdracht was ‘zorg voor meer traffic naar de website van een bedrijf en meer conversie op de betreffende website’. Het bedrijf in kwestie kwam vertellen waarom dat belangrijk is en beoordeelde het eindresultaat. Hoe gaaf zou het zijn om het hele traject blended aan te pakken? We werk al veel samen met bedrijven en zijn nu bezig om studenten aan bedrijven te koppelen met behulp van Microsoft Teams. Maar elke week beroepsproducten co-creëren, relevante producten waar het bedrijfsleven iets aan heeft, zou de mooiste manier zijn. Een bedrijf blijft immers de beste leeromgeving.”

Paradigmashift

“De Kadir Challenge, opgepakt met Wortell, was onze pilot voor Blended Learning. Met module-ontwikkelteams van zo'n vijf docenten en een ring van experts die meedenken, worden de modules vanaf de grond opgebouwd. Er zijn zogenaamde learning outcomes met bijbehorende beroepsproducten beschreven. Studenten gaan daar tien weken mee aan de slag en geven de module verder vorm, in ruil voor studiepunten. Om dat voor elkaar te krijgen, heb je een directie nodig die meedenkt en die de ontwikkelteams tijd en expertise geeft zodat ze ook écht met vernieuwende modules komen. Dat is bij onze opleiding goed gelukt. We faciliteren de module-ontwikkelteams, bestaande uit docenten die het leuk vinden om aan onderwijsontwikkeling te werken en de expertise-ring. Dat zijn professionals die vanuit hun eigen expertise een bijdrage leveren aan het module-ontwikkelteam. Wortell is zo'n expert die ervoor zorgt dat het blended thema in het DNA van een module komt. Docenten zijn geneigd om vanuit inhoud en de contactmomenten met studenten te denken. Er is dus nogal wat nodig voor een verschuiving van hoor- en werkcolleges naar Blended Learning. Het betekent iets voor de indeling van tijd en van de verdeling van synchroon en asynchroon en van online en offline onderwijs. Daar moeten we bovendien tooling aan koppelen en studiematerialen voor ontwikkelen. En uiteraard nemen we docenten mee in de manier van werken. Daar gaat veel tijd in zitten. Het is een complete paradigmashift.”

Tactisch en operationeel samenwerken

Tijdens de ontwikkeling van Blended Learning zoekt Avans Hogeschool geregeld de samenwerking met Wortell op. “Odile van Wortell is een professional die het echt leuk vindt om onderwijs vorm te geven. Daar heeft ze wat mee, dat straalt ze uit, ze denkt met ons mee. De taakopvatting van adviseren is niet alleen maar de juiste vragen stellen om er dan weer met gierende banden vandoor gaan; het is de juiste vragen stellen en meebouwen met behulp van tooling, het module-ontwikkelteam helpen om de blend van papier af te krijgen. Dat werkt goed voor ons. Wortell is bereid zelf ook ‘met de voeten in de klei te staan' om te helpen de blended doelen te verwezenlijken. Soms praten we Chinees tegen elkaar, dan moeten we elkaar vinden. Maar daar maken we heel snel stappen in. Wortell is echt van toegevoegde waarde omdat ze concrete problemen voor ons oplost.”

Stappen naar Blended Learning

“Je moet een scherp verhaal hebben over waarom blended onderwijs beter is dan het huidige onderwijs. Dat kun je koppelen aan blended doelen. Die doelen moet je ‘boven je bed hangen’ en als specificatie meegeven aan de module-ontwikkelteams.”

• Stap 1: formulier de visie: waarom Blended Learning?
• Stap 2: zorg dat het steeds op de agenda komt in de organisatie zodat de visie betekenis krijgt.
• Stap 3: specificeer waar blended onderwijs aan moet voldoen. Wat is het resultaat, wat hebben we als het klaar is? Grijp daarbij terug op de blended doelen.
• Stap 4: bouw de projectorganisatie op. Onze module-ontwikkelteams kregen een projectbrief met specificaties waar de module aan moet voldoen.
• Stap 5: maak het schaalbaar. Wat we doen voor de ene module, moet ook uit te rollen zijn in andere modules. Wat we maken in de tooling moet van belang zijn voor iedereen: een generiek component dat je breed kunt gebruiken.

Definitie Blended Learning door onderwijsadviseur Barend Last:

Blended Learning betreft het optimaliseren en verrijken van studentgerichte leerervaringen, mogelijk gemaakt door de harmonieuze integratie van verschillende activerende strategieën, bereikt door de combinatie van fysieke interactie met ICT. De uitdaging is om alle mogelijkheden van de techniek goed te kennen. Een technisch persoon kan dit samen met een docent neerzetten. Daarvoor heb je specialisten nodig: zowel didactisch als technologisch,” aldus Odile Ozertem, Change Manager bij Wortell.

Bron: Last, B. & Jongen, S. (2021). Blended learning en onderwijs ontwerp: van theorie naar praktijk. Amsterdam, Nederland: Boom uitgevers.